نقش افرینی استراتژیک بین المللی در پروژه جاده جدید ابریشم یک فرصت راهبردی برای آینده اقتصادی ایران
عدم غفلت استراتژیک دربازیهای اقتصادی منطقه ای
وفرامنطقه ای ودوری از سیاست زدگی کلیشه ای اشتباه و تمرکز بر ظرفیت های سیاسی و اقتصادی جدید در آسیای دور و قفقاز وخاورمیانه راهبردی است که سیاست ورزان ایران طی سال های گذشته توجه ویژه ای به آن داشته اند وشاید غفلت های استراتژیک در تعاملات منطقه ای بعضا رخ داده است. نقش آفرینی در پروژه بین المللی جاده جدید ابریشم یکی از مصادیق این راهبرد است که متاسفانه اگر دراینده نزدیک اگر شامل حکمرانی عقلانی وتصمیمات استراتژیک قرار نگیرد دراینده اقتصادی ایران وایرانی شاهد زیانهای مادی ومعنوی جبران ناپذیر خواهیم بود.
، ارتباط میان دو قطب شرق و غرب جهان از همان نخستین سال های تشکیل، تشکل های اجتماعی انسان، اولویت و نیاز مهم جوامع بشری از چین تا روم باستان بوده است.
جاده ابریشم یا شبکه راه های به هم پیوسته ابریشم به عنوان یکی از مهم ترین مسیرهای ارتباطی در پاسخ به چنین نیازی به دست بشر ایجاد شد و قرون متوالی به عنوان شاهراه حیاتی این ارتباط مورد توجه و استفاده قرار گرفت. این جاده استراتژیک از غرب چین تا شرق اروپا امتداد داشته و سال های نه چندان دور بر سر تسلط به منابع این مسیر، میان شاهان ایرانی و قدرتهای منطقه ای وهمسایگان تاریخی ایران رقابت شدید وجود داشته است. این شاهراه، پل اصلی بازرگانی در آسیا، اوراسیا، شمال آفریقا و شرق اروپا بود.
گرچه این مسیر به سبب ظهور فناوری های نوین ارتباطی در سده های اخیر از یک سو و تغییر مرزهای جغرافیایی برخی سرزمین ها و ایجاد جمهوری های تازه در آسیای میانه از دیگر سو مورد غفلت واقع شد اما سال 2013 میلادی را شاید بتوان آغازی بر پایان این غفلت دانست.
چین به عنوان یکی از برترین قدرت های اقتصادی جهان با درک ارزش این شاهراه حیاتی پروژه ای با عنوان راه جدید ابریشم را در این سال کلید زد.
جاده ابریشم جدید چین عنوان برنامه چند میلیارد دلاری «شی جین‌پینگ» رئیس جمهوری این کشور است که با نام «یک کمربند، یک جاده» شامل برنامه اتصال چین به کشورهای آفریقایی، آسیایی و اروپایی از طریق بنادر، خطوط ریلی و جاده است.
در پروژه جاده ابریشم 65 کشور که 60 درصد از جمعیت جهان و حدود یک سوم از تولید ناخالص داخلی دنیا را تشکیل می دهند حضور دارند که ایران هم یکی از این جوامع و کشورهاست. پروژه ای که اهمیت سیاسی و اقتصادی آن، رهبران بیش از 30 کشور را در مه 2017 در پکن گرد هم آورد تا طرحی نو دراندازند و از منافع و منابع این شاهراه بهره جویند. پروژه بین المللی راه جدید ابریشم گرچه از سوی برخی از دولت های غربی بلندپروازی پکن برای فزونی هژمونی خود در آسیا تفسیر شد اما فرصت مناسبی را در اختیار ایران قرار می دهد تا در موازنه قدرت بلوک شرق و غرب، بتواند تاثیرگذاری خود را افزایش دهد.
دولت چین در سال 2013 اعلام کرد که نزدیک به 900 میلیون دلار در احیای راه جدید ابریشم سرمایه گذاری خواهد کرد. مبلغی که به گفته ناظران اقتصادی بزرگترین نوع سرمایه گذاری یک کشور در خارج از مرزهایش خواهد بود و به گفته تحلیلگران سیاسی قدرت نمایی پکن در آسیا را در پی خواهد داشت. ایران اما این میان می تواند بهره برداری بسیار موفقی هم در عرصه اقتصاد و هم در زمینه سیاست خارجی از احیای دوباره این جاده داشته باشد.
جغرافیای پهناور ایران را می توان به عنوان یکی از مهمترین سرزمین های ویژه وبکر واقع شده در مسیر جاده ابریشم قلمداد کرد.
دسترسی به آب های آزاد جهان از طریق آب های جنوب ایران، ارتباط با جنوب غرب آسیا و منابع نفت و گاز موجود در منطقه خاورمیانه، منابع گسترده نفت و گاز داخل کشور، سیستم حمل و نقل پیشرفته در قیاس با دیگر کشورهای همجوار واقع در جاده ابریشم، امنیت و ثبات پایدار در داخل و نیز گستره فرهنگی که تا هزاران کیلومتر دورتر از مرزها نفوذ داشته است، نمونه هایی از اهمیت سنجی حضور ایران درمسیر جاده ابریشم است.
جاده جدید ابریشم گرچه از کشورهای بسیاری در اروپا، آفریقا و آسیا عبور می کند اما در معادلات کنونی جهان شاید بتوان ترکیه، ایران و چین را مهمترین کشورهای مسیر این جاده ارزیابی کرد. این موضوع عدم غفلت استراتژیک ایران در شراکت اقتصادی وترانزینی منطقه ای،بویژه در حوزه قفقاز بسیار اهمیت می یابد.
پکن در موازنه قدرت جهانی مسیر مقتدرانه ای را طی می کند و این موضوعی نیست که واشنگتن به راحتی از کنار آن عبور کند. این میان حضور ایران و ترکیه به عنوان کشورهای در حال توسعه که نقش ویژه ای نیز در رویدادهای خاورمیانه ایفا می کنند، در کنار کشورهای همسایه ؛ترکیه وچین می تواند مثلثی را ایجاد کند که قدرت وجایگاه استراتژیک ایران در راه ابریشم را حفظ می کنند. مسیر جاده جدید ابریشم می تواند دوام همکاری این مثلث را قوام دهد و در سایه این همکاری تهدیدات منطقه ای و فرا منطقه ای علیه ایران را تا حدی دور کند.
نفت به عنوان سرمایه ایران و نیاز غیرقابل انکار شرق آسیا، قفقاز و حتی اروپا، یکی از مهمترین دلایل ترغیب چین به سرمایه گذاری عظیم در مسیر احیای جاده ابریشم است. انتقال نفت به چینی که برای توسعه روزافزون خود به آن نیاز حیاتی دارد، موجب شده است که در مسیریابی دریایی و زمینی برای این انتقال مصمم باشد. از دیگر سو این کشور صادر کننده عظیم کالا به ایران، ترکیه و اروپا است که چنین مسیری می تواند به این صادرات سرعت و کیفیت بخشد.
نظام مند شدن نقل و انتقال در این کریدور و انسجام صادرات و واردات از دیگر موضوعاتی است که کشورهای حاضر در پروژه احیای جاده ابریشم بر آن تاکید دارند. این موضوع می تواند بسترهای مناسبی برای افزایش ظرفیت صادرات غیرنفتی در ایران فراهم کند. تکیه بر راه اندازی هاب ها ی مشترک ازاد اقتصادی با کشورهای همسایه رقیب درمسیرهای موازی منطقه ای راه ابریشم بویژه تعامل استراتژیک با کشورهای آذربایجان ترکیه و اهمیت عدم غفلت استراتژیک ایران در آینده اقتصاد انرژی و حمل ونقل وترانزیت منطقه ارس وکریدورهای حوزه قفقاز میانی ارمنستان *عراق پاکستان ترکمنستان افغانستان روسیه(باتوجه به جنگ اوکراین وازبین رفتن اهمیت کریدور شمالی روسیه به اروپا راه ابریشم) وعدم غفلت استراتژیک در همگرایی منطقه ای اقتصادی وتجاری وترانزیتی می تواند امنیت اقتصادی وتضمین از دست نرفتن سهم ترانزیت جایگاه ایران در راه ابریشم و اهداف مورد نظر را در هیاهوی جنگ طلبی های منطقه ای وفرامنطقه ای وتحریمها برای ایران وایرانی فراهم سازد.دکتر موسی زاده مشاوران راه ابریشم ملل* اوراسیا ترکیه ایران آذربایجان قفقاز میانی (بخشی ازمقاله اهمیت تعامل استراتژیک هاب اشتراکی کریدورهای راه ابریشم ایران و توران آذربایجان ترکیه واقتصاد ترانزیت منطقه کریدر قفقاز میانی )
✔️✍: چابهار نقطه‌ی تلاقی دو سند توسعه راهبردی ایران یعنی “توسعه سواحل مکران” و “محور توسعه شرق” است فرصت‌های سرمایه‌گذاری چابهار و سیستان : منطقه زاد چابهار در سال ۷۲ با تحقق ماموریت سند توسعه محور شرق در چابهار ایجاد شد تا تسهیل‌کننده سرمایه‌گذاری : مجموع قراردادهایی که برای سرمایه‌گذاری در سه‌سال گذشته در منطقه آزاد چابهار منعقد شده، از مجموع قراردادهای ۱۰ سال گذشته‌ی بودن چابهار و ظرفیت‌های آن شکی نیست؛ این بندر نقطه تلاقی دو سند مهم توسعه‌ای محور شرق و سند مگاپروژه توسعه سواحل مکران است؛ چابهار نگین توسعه شرق و محرک توسعه گروه مشاوران راه ابریشم معتقد است امروز در دنیا هزینه‌های حمل‌ونقل تعیین‌کننده‌ی مکان پروژه‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری است، گفت: چابهار با توجه به اقیانوسی بودن و نزدیکی به مسیرهای اصلی تجارت دریایی و بازارهای بین‌المللی؛ بهینه‌ترین، به‌صرفه‌ترین و ایمن‌ترین نقطه اتصال دو کانون جمعیتی جهان با بیش‌از ۳ میلیارد نفر جمعیت یعنی کشورهای حوزه اقیانوس هند با ۲ میلیارد نفر جمعیت و کشورهای آسیای میانه، قفقاز تا شرق اروپا با بیش‌از ۸۰۰ میلیون نفر جمعیت است.
گروه مشاوران بین المللی راه ابریشم حامی توسعه راهبردی و فرصت های طلایی سرمایه گذاری در مناطق آزاد ایران به ویژه راه اندازی هاب تجاری اقتصادی ترانزیتی مشترک شمال وجنوب قفقاز میانی وشمال غرب ایران( طرح پیشنهادی تاسیس هاب مشترک آزاد وبندر خشک اقتصادی ترانزیتی انرژی هاب آذرتورک ایرانا ) مابین ملل ایران آذربایجان ارمنستان ترکیه و توسعه چابهار وکریدور شمال جنوب و منطقه ویژه استارا وانزلی و هاب اقتصادی مشترک ملل همسایه وشمال شرق ایران
